Πατήστε το κουμπί "Σ' ένα συνοριακό σταθμό"
για να περιηγηθείτε στις δραστηριότητες

Γενικά

Τελευταία έφτασε στα σχολεία το νέο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Σπουδών (ΔΕΠΣ ΦΕΚ 1373 τ. Β΄18-10-2001), το οποίο θα αντικαταστήσει τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών που χρησιμοποιήσουμε μέχρι σήμερα.

Μεταξύ των πολλών καινοτομιών που εισάγονται υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά στη χρήση των κειμένων ως διδακτικό μέσο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί για την επεξεργασία των διαφόρων ειδών λόγου ("Τα κείμενα πρέπει να είναι έτσι οργανωμένα ώστε να είναι δυνατή η συστηματική διδασκαλία των δομών και των γλωσσικών συμβάσεων κάθε κειμενικού τύπου" - σελ. 510).

Ένα άλλο σημείο που αξίζει προσοχής είναι η αναφορά στη "Γραμματική του κειμένου και της επικοινωνίας".

(Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει ο δάσκαλος ότι, διδάσκοντας γλώσσα διδάσκει τη δομή της ή, με γνωστούς όρους, διδάσκει “γραμματική” σε τρία επίπεδα:

α. γραμματική της λέξης (δομή της λέξης, λεξιλόγιο, σημασιολογία, ετυμολογικό κτλ.),

β. γραμματική της πρότασης (δομή της πρότασης, σημασιολογία της πρότασης κτλ.) και

γ. γραμματική του κειμένου και της επικοινωνίας. (κατανόηση της δομής και του περιεχομένου, δόμηση κειμένου – δομή και σύνδεση παραγράφων, άξονας γλωσσικής συνοχής, καταλληλότητα γλωσσικών μέσων

...Η γραμματική των δύο πρώτων επιπέδων (γραμματική του γλωσσικού συστήματος) διδάσκεται προκειμένου να υπηρετήσει τη γραμματική της επικοινωνίας.

...Το κύριο βάρος, βέβαια, πέφτει στην επεξεργασία του κειμένου και της επικοινωνίας. Γι αυτό γίνεται σαφής και συστηματική αναφορά στους τύπους των κειμένων και στα βασικά τους χαρακτηριστικά, όπως είναι, για παράδειγμα, η δομή, ο άξονας γλωσσικής συνοχής και το επίπεδο ύφους - σελ. 505-506).

Αν προκύπτει κάποιο συμπέρασμα από τα παραπάνω, αυτό θα είναι πάνω κάτω το εξής: "Να διδάξουμε τη γλώσσα σε όλες τις πτυχές της χρησιμοποιώντας αυθεντικά κείμενα και μελετώντας τα γλωσσικά στοιχεία σε σχέση με τον επικοινωνιακό ρόλο που έχουν στα συγκεκριμένα κείμενα."

Μέχρι τώρα παραθέταμε παραδείγματα για κάθε περίπτωση που πολύ λίγο ενδιαφέρον, άρα και ελάχιστη διδακτική αξία είχαν για τους μαθητές. Και πώς να έχουν δηλαδή, αφού τα παραδείγματα ήταν ξεκομμένα από τη φυσική τους θέση, το κείμενο. Γιατί μόνο μέσα στο κείμενο, όπου ανήκει η λέξη ή η φράση αποκτά νόημα και επικοινωνιακή δύναμη.

Στη διδακτική πρόταση που ακολουθεί θα περιηγηθείτε σε μια σειρά από δραστηριότητες με τις οποίες θα βοηθήσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριές μας να κατανοήσουν τα δομικά στοιχεία ενός κειμένου και κατ' επέκταση τη δομή του γλωσσικού συστήματος (κειμενοκεντρική προσέγγιση).

Επειδή η πρόταση αυτή σχεδιάστηκε για να χρησιμοποιηθεί από δίκτυο υπολογιστών (με χρήση του προγράμματος περιήγησης), δεν περιλαμβάνεται όλη τη γκάμα των πιθανών δραστηριοτήτων.

Στοιχεία διδακτικής πρότασης

Τίτλος

"Σ' ένα συνοριακό σταθμό" - Αντώνης Σαμαράκης

(διήγημα από το βιβλίο "Ζητείται ελπίς-Σήμα κινδύνου", Αθήνα 1966, Εστία)

Τάξη: Ε΄ - ΣΤ΄

Διδακτικές ώρες: 2

Στόχοι

Οι στόχοι των δραστηριοτήτων είναι, να μπορέσουν τα παιδιά:

• να διαβάζουν, κατανοώντας συγχρόνως το περιεχόμενο ενός κειμένου, κατάλληλου για την ηλικία τους

• να διαβάζουν ένα κείμενο είτε ως σύνολο για την απόκτηση μιας γενικής εικόνας, είτε λεπτομερειακά, είτε επιλεκτικά για την ανεύρεση συγκεκριμένων στοιχείων

• να αναγνωρίζουν τον τρόπο οργάνωσης ενός κειμένου εντοπίζοντας τα δομικά του στοιχεία (παράγραφοι, πρόλογος, επίλογος κλπ)

• να κατανοήσουν το ρόλο που έχουν τα δομικά στοιχεία ενός κειμένου στην οργάνωση του περιεχομένου του

• να διαπιστώσουν τις σχέσεις που έχουν τα διάφορα μέρη του λόγου μέσα σ' ένα κείμενο και πώς επηρεάζουν το νόημα του κειμένου

• να μπορούν να ανακαλούν και να ανασυνθέτουν ένα γνωστό κείμενο ακολουθώντας τη νοηματική αλληλουχία των μερών του

  ---

Μεθοδολογία

• Οι μαθητές θα εργαστούν ανά δύο ή τρεις ανάλογα με τις θέσεις σταθμών εργασίας που διαθέτουμε.

• Οι δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για εξατομικευμένη-φροντιστηριακή διδασκαλία (κατά τη γνώμη μου το προτιμότερο)

• Μοιράζουμε φύλλο εργασίας σε κάθε ΗΥ με αναλυτικές οδηγίες, ώστε να γνωρίζουν τα παιδιά τι θα κάνουν σε κάθε περίπτωση.

• Ζητάμε από τα παιδιά να ακολουθήσουν τις οδηγίες του φύλλου εργασίας.

• Παρακολουθούμε την εξέλιξη των δραστηριοτήτων και δίνουμε λύσεις σε τεχνικά κυρίως προβλήματα.

• Σε αρκετές δραστηριότητες υπάρχει και βαθμολογία. Αυτή αποσκοπεί στο να μας ενημερώνει για την πορεία προόδου των δραστηριοτήτων και όχι στη βαθμολόγηση των παιδιών.

• Όταν τα παιδιά ολοκληρώσουν τις εργασίες τους (ιδιαίτερα αυτές που δεν απαιτούν τη χρήση ΗΥ)  καλό είναι να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα και στα υπόλοιπα παιδιά.

• Η αξιολόγηση της διδασκαλίας θα προκύψει από το βαθμό επιτυχούς ολοκλήρωσης των δραστηριοτήτων στον ΗΥ (βαθμολογία ασκήσεων) καθώς και από την παρουσίαση των υπόλοιπων δραστηριοτήτων μέσα στην τάξη.

(Σ' αυτή την παρουσίαση δεν περιλαμβάνεται το φύλλο εργασίας, αφού η διδακτική πρόταση είναι δυνατόν να συμπληρωθεί και με άλλες πρόσθετες δραστηριότητες που δεν απαιτούν τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Πάντως παρέχονται οδηγίες και διευκρινήσεις αμέσως παρακάτω, ώστε να διαμορφώσετε τα δικά σας φύλλα εργασίας)

Οδηγίες - Περιγραφή δραστηριοτήτων

1. Πατήστε το κουμπί  "Σ' ένα συνοριακό σταθμό" (οριζόντιο μενού) για να εμφανιστεί το κείμενο.

2. Μπορείτε να παραλείψετε αυτό το βήμα, αν μοιράσετε το κείμενο σε αντίγραφα (θα το βρείτε και στο νέο Ανθολόγιο - "Με λογισμό και μ' όνειρο" σελ. 67). Σ' αυτή την περίπτωση πατήστε το κουμπί  "Ασκήσεις"

3. Σε κάθε άσκηση υπάρχουν τα κουμπιά "προηγούμενη" & "επόμενη". Με τα κουμπιά αυτά τα παιδιά μπορούν να πλοηγηθούν στις ασκήσεις.

4. Οι ασκήσεις είναι συνολικά 8.

5. Για καλύτερη απεικόνιση χρησιμοποιήστε πλήρη οθόνη

6. Διαβάστε τον πίνακα με την περιγραφή των ασκήσεων

Πατήστε το κουμπί "Σ' ένα συνοριακό σταθμό"
για να περιηγηθείτε στις δραστηριότητες