Οι “Νέες Τεχνολογίες” κάποτε παλιώνουν …

Η τάση που επικρατεί παγκοσμίως είναι να προωθηθούν οι Νέες Τεχνολογίες (NT) στην εκπαίδευση. Αυτό οφείλεται κυρίως σε 3 λόγους:

• Είναι η απαίτηση της κοινωνίας για ηλεκτρονικό αλφαβητισμό εξαιτίας της εξάπλωσης των ΝΤ σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής.
• Είναι οι ανάγκες της αγοράς εργασίας λόγω της διείσδυσης των ΝΤ σε πολλά επαγγέλματα, αλλά και η εμφάνιση νέων επαγγελμάτων σχετικών με αυτές και
• Είναι η ανάγκη διαχείρισης και αξιολόγησης της πληθώρας των πληροφοριών στις οποίες μπορούν να έχουν πρόσβαση οι πολίτες.

Επιπρόσθετα οι ΗΥ αποτελούν για την εκπαίδευση ένα νέο γνωστικό αντικείμενο αλλά και ένα πανίσχυρο εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τη διδασκαλία.

Έτσι οι εκπαιδευτικές αρχές επενδύουν στις ΝΤ προσδοκώντας κοινωνικό, οικονομικό και εκπαιδευτικό όφελος. Επομένως μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στις μελλοντικές τάξεις μπορεί οι μαυροπίνακες να μην αντικατασταθούν από τις οθόνες ΗΥ, όμως σίγουρα οι ΗΥ θα παίζουν ένα σημαντικότατο ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να διατίθενται και στη χώρα μας πρωτόγνωρα ποσά σε 4 κυρίως τομείς:

1. εξοπλισμός

2. επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3. δικτύωση σχολείων

4. ανάπτυξη λογισμικού

Είναι φανερό ότι οι αριθμοί ευημερούν και δίνεται η εντύπωση σε όσους δε γνωρίζουν καλά την κατάσταση ότι προχωράμε με άλματα προς την «ηλεκτρονική τάξη του μέλλοντος».
Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι…

Προκειμένου να γίνει σωστά η ένταξη και η αξιοποίηση των ΝΤ στο σχολείο δεν αρκούν οι παραπάνω δράσεις, αλλά χρειάζεται να γίνει ακόμη:

• Αναθεώρηση του Αναλυτικού Προγράμματος
• Να καθοριστούν νέοι στόχοι για την εκπαίδευση
• Να προταθούν και να παρουσιαστούν νέες μέθοδοι διδασκαλίας
• Να αλλάξει το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου και η χωροταξική δομή των σχολείων (εφόσον αυτά δεν σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να αξιοποιούν τις ΝΤ)
• Να τροποποιηθούν οι διαδικασίες χρηματοδότησης των σχολικών μονάδων
• Να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος του σχολείου
• Να συνειδητοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί ότι αλλάζει ο ρόλος τους καθώς γίνεται πιο απαιτητικός και σύνθετος
   

Αν πάρουμε όλα αυτά τα σημεία ένα προς ένα θα καταλήξουμε στις παρακάτω διαπιστώσεις:

• Πολύ λίγα σχολεία (κυρίως τα νέα) είχαν έτοιμους χώρους κατάλληλους να υποδεχθούν εργαστήρια πληροφορικής ή ΗΥ στις τάξεις.
• Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτικοί που να μπορούν να οργανώσουν, να συντηρήσουν και να διατηρούν σε αποτελεσματική λειτουργία ένα εργαστήριο πληροφορικής. Εξάλλου λίγοι είναι οι εκπαιδευτικοί που μπορούν να χειριστούν επαρκώς έναν ΗΥ.
• Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις ΝΤ ξεκίνησε με καλούς οιωνούς και προέβλεπε 3 προγράμματα που λάμβαναν υπόψη τους τις διαφορετικές ανάγκες και τα διαφορετικά επίπεδα των εκπαιδευτικών. Τελικά τα προγράμματα περιορίστηκαν σε ένα 48ωρο πρόγραμμα το οποίο αρκούσε μόνο για την αρχική εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τους ΗΥ και απευθυνόταν κυρίως σε αρχάριους. Ούτε λόγος βέβαια για την σε βάθος γνώση των διαφόρων προγραμμάτων, την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, την αποδοτική χρήση του διαδικτύου, τρόπους χρήσης εκπαιδευτικού λογισμικού στις τάξεις κλπ.
  [εκκρεμεί η επιμόρφωση στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, γνωστή και ως επιμόρφωση Β΄ επιπέδου]
• Τα κίνητρα για την επιμόρφωση ήταν πενιχρά, ενώ θα έπρεπε να οδηγούν στην επαγγελματική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών (ως κίνητρα δόθηκαν: μοριοδότηση για την κατάληψη διοικητικών θέσεων και χρηματοδότηση 590€ για την αγορά ΗΥ).
• Δεν υπάρχει, μέχρι στιγμής πρόβλεψη για τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αν κι αυτή είναι απαραίτητη στο συγκεκριμένο τομέα ο οποίος αλλάζει ραγδαία χρόνο με το χρόνο.
• Το Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής (Νέων Τεχνολογιών βαφτίστηκε) υιοθετεί το μοντέλο της ολιστικής προσέγγισης (διαθεματικής) για το δημοτικό. Εντούτοις προσλήφθηκαν σωρηδόν ωρομίσθιοι καθηγητές πληροφορικής στα ολοήμερα δημοτικά, που όχι μόνον δεν είχαν καμία ή ελάχιστη εκπαιδευτική-παιδαγωγική εμπειρία, αλλά δεν ήταν και σε θέση να γνωρίζουν όλα τα γνωστικά αντικείμενα του Δημοτικού
• Παράχθηκε σωρηδόν εκπαιδευτικό λογισμικό το οποίο φτάνει με βήμα σημειωτόν στα σχολεία. Βέβαια έχουν περάσει από μερικά έως πολλά χρόνια από τη δημιουργία του και στο μεταξύ πολλά έχουν αλλάξει … [σε άλλα άρθρο θα αναφερθώ εκτενέστερα].
• Τα περισσότερα δημοτικά σχολεία είναι δικτυωμένα ή πρόκειται να δικτυωθούν μέσω το Πανελλήνιου σχολικού δικτύου. Η σύνδεση αυτή είναι δωρεάν. Αυτό βέβαια είναι πολύ καλό για τα σχολεία, όμως τα περισσότερα σχολεία διαθέτουν απλές τηλεφωνικές γραμμές PSDN ή ISDN, αλλά για να έχουν νόημα οι πραγματικά αξιοπρόσεκτες μορφές εκπαίδευσης με τις ΝΤ (π.χ. τηλεκπαίδευση, επιμόρφωση από απόσταση, πολυμεσικά αρχεία μέσω WWW κλπ) απαιτούνται γρήγορες γραμμές DSL
  [το έργο αυτό καθυστερεί ιδιαίτερα και πάει από παράταση σε παράταση]
• Σύντομα σε 3-4 χρόνια θα χρειαστεί να προχωρήσουν οι σχ. μονάδες σε αναβάθμιση του υλικού τους, σε αγορές λογισμικού κλπ. Τι θα συμβεί άραγε όταν τελειώσουν τα χρήματα που αντλούνται σήμερα από τα κοινοτικά προγράμματα; Προς το παρόν δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη χρηματοδότηση των σχολείων γι’ αυτό το ζήτημα.
• Η τεχνική υποστήριξη των σχολείων έχει ανατεθεί στα ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ των διευθύνσεων εκπαίδευσης, αλλά είναι πρακτικά αδύνατον να μπορέσουν οι τεχνικοί να εξυπηρετήσουν όλα τα σχολικά εργαστήρια [προς το παρόν δεν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα εξαιτίας της μη χρήσης των εργαστηρίων …]
• Τι θα γίνει με την αξιολόγηση και τη διαχείριση των πληροφοριών στις οποίες θα έχουν πρόσβαση εκπαιδευτικοί και μαθητές; Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και σε πληροφορίες στο διαδίκτυο, αλλά ποιος θα τους εκπαιδεύσει ώστε να διαλέγουν τις αξιόπιστες και κατάλληλες για την ηλικία τους; Οι εκπαιδευτικοί δεν προβλέπεται να ενημερωθούν γι’ αυτό το θέμα στην επιμόρφωσή τους (ποια επιμόρφωση;) αν και κατά τη γνώμη μου είναι από τα πλέον βασικά.

Υπάρχουν βέβαια και ένα σωρό άλλα μικρά ζητήματα για τα οποία δεν έχουμε την παραμικρή πληροφόρηση. Π.χ. Ποια ορολογία θα χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί ελληνική ή αγγλική; Κι αν χρησιμοποιούν ελληνική ποιοι θα δημιουργήσουν τους κατάλληλους και κοινά αποδεκτούς όρους; 

* * *

Αποτίμηση της κατάστασης

Αυτή τη στιγμή ή στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα τα περισσότερα δημοτικά σχολεία θα έχουν εργαστήρια πληροφορικής ή ΗΥ στις τάξεις, αλλά δε θα ξέρουν τι να τους κάνουν!!

Ακόμα κι αν λυθούν τα ζητήματα που αναφέρω παραπάνω, δε θα υπάρχει το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό για να εφαρμόσει την εκπαιδευτική πολιτική. Το θέμα αυτό δεν είναι καθόλου απλό και χρειάζεται ιδιαίτερο προγραμματισμό και φροντίδα.

Η άποψή μου είναι ότι τα σχολικά εργαστήρια πρέπει να διατεθούν άμεσα για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών του κάθε σχολείου που τα διαθέτει. Και βέβαια να καταρτιστεί ένα αξιόπιστο πρόγραμμα συνεχούς ενδοσχολικής επιμόρφωσης το οποίο να είναι μπροστά από τις εξελίξεις (τεχνολογικές και παιδαγωγικές) κι όχι να σέρνεται πίσω από αυτές.

Στο ελληνικό δημοτικό σχολείο θα αργήσουμε να αντικαταστήσουμε τους μαυροπίνακες με τις οθόνες των ΗΥ, τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που ο βασικότερος παράγοντας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, δηλ. ο εκπαιδευτικός, ληφθεί σοβαρά υπόψη από όσους σχεδιάζουν την εκπαιδευτική μας πολιτική για τις ΝΤ (αν υπάρχει κανείς με κάποιο σχέδιο….)

Γιάννης Σαλονικίδης