ΤΠΕ : Ένα νέο μάθημα “γεννιέται” το Σεπτέμβρη 2010 σε 800 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του Νίκου Δαπόντε.

«Όπως ο διδάσκων οφείλει να δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν οι μαθητές να οικοδομήσουν τις γνώσεις τους έτσι και η Πολιτεία οφείλει να βρει τρόπους και μέσα ώστε να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να διευκολύνεται το έργο του εκπαιδευτικού αναφορικά με τις ΤΠΕ»

Πριν οκτώ χρόνια…

Α. Στα τέλη του 2001 το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εκπονεί το γνωστό “Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, ΦΕΚ τ. Β΄ 1366, 1373, 1374, 1375, 1376/18-10-2001” το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα για τα Δημοτικά και τα Γυμνάσια. Το Πρόγραμμα Σπουδών είναι σαφές όσον αφορά το χαρακτήρα της ένταξης των “Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ)” όπως αποδεικνύουν τα αποσπάσματα:

“Στην υποχρεωτική εκπαίδευση η Πληροφορική διδάσκεται ως γνωστικό αντικείμενο στο Γυμνάσιο και εισάγεται, με το παρόν, στο Δημοτικό ακολουθώντας το «ολιστικό πρότυπο» σύμφωνα με το οποίο οι στόχοι επιτυγχάνονται και υλοποιούνται με διάχυση της Πληροφορικής στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα. …….. Είναι ένα ανοικτό Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών που ο εκπαιδευτικός, στον οποίο απευθύνεται, το αξιοποιεί σύμφωνα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τα μέσα που διαθέτει”.

“Σε καμία περίπτωση δεν νοείται η διδασκαλία της Πληροφορικής ως διδασκαλία γνωστικού αντικειμένου (λαμβανομένου, επιπλέον, υπόψη ότι δεν διατίθεται χρόνος στο αντίστοιχο Ωρολόγιο Πρόγραμμα). Σκοπός είναι ο μαθητής να μαθαίνει με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) παρά για τη χρήση τους.

“Στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου, εκτός από τη διάχυση της Πληροφορικής στα άλλα γνωστικά αντικείμενα, οι μαθητές στο πλαίσιο της «Ευέλικτης Ζώνης» μπορούν να ασκηθούν στο λογισμικό γενικής χρήσης (ζωγραφική, επεξεργασία κειμένου, βάσεις δεδομένων, λογιστικό φύλλο, γραφικά), στις εφαρμογές πολυμέσων, στη χρήση – ενημέρωση βάσεων δεδομένων, στην ηλεκτρονική αλληλογραφία και αναζήτηση πληροφοριών από τον παγκόσμιο ιστό (www) και να αξιοποιήσουν κατάλληλα εργαλεία για την καλλιέργεια και ανάπτυξη της σκέψης τους”.
Ακολουθούν οι πίνακες με τους Στόχους, τις Θεματικές Ενότητες, τις Ενδεικτικές Δραστηριότητες, και τα Διαθεματικά σχέδια εργασίας χωριστά για τις τάξεις (Α” , Β” ), (Γ”,Δ”) και (Ε”,ΣΤ”).
Επιπλέον, παρουσιάζεται το Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της Πληροφορικής ως γνωστικό αντικείμενο στα Γυμνάσια μαζί με τις “προτεινόμενες μεθοδολογικές προσεγγίσεις”, “την αξιολόγηση” και το αναγκαίο “διδακτικό υλικό”.

Όσον αφορά την εξοικείωση των μαθητών στις ΤΠΕ στα Ολοήμερα Δημοτικά, αρχικά δίδασκαν τόσο οι εκπαιδευτικοί Πληροφορικής όσο και εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας με μεταπτυχιακά στις ΤΠΕ. Από το 2004 μέχρι σήμερα, με νέα εγκύκλιό του το Υπουργείο αποφασίζει, χωρίς καμία αιτιολόγηση, ότι για την εξοικείωση των μαθητών των Ολοήμερων Σχολείων μπορούν να διδάσκουν ΜΟΝΟ πτυχιούχοι Πληροφορικής (ΠΕ19-ΠΕ20).
Για το θέμα αυτό, απ” όσο γνωρίζω, υπήρξε μια και μοναδική αντίδραση από την ”Ενωση e-diktyo-ΤΠΕ-Ε (24 Οκτωβρίου 2007) χωρίς ποτέ να λάβει κάποια απάντηση από το ΥΠΕΠΘ.
“Η εμπειρία μας από τη λειτουργία αυτών των σχολείων μας οδηγεί στο να υποστηρίζουμε σθεναρά μια εναλλακτική πρόταση για το «ποιοι» μπορούν, ιεραρχικά, να διδάσκουν τις ΤΠΕ: i) Δάσκαλοι διορισμένοι με Διδακτορικό ή Μaster στις ΤΠΕ-Ε ή επιμορφωτές επιπέδων Β΄και Α΄ ή πιστοποιημένοι Β΄ επιπέδου ii) Πτυχιούχοι Παιδαγωγικών Τμημάτων με Διδακτορικό ή Master στις ΤΠΕ-Ε iii) Πτυχιούχοι Πληροφορικής (ΠΕ19-ΠΕ20).
Προτείνουμε στο ΥΠΕΠΘ να υιοθετήσει τη λογική της παραπάνω «λίστας» μια και στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο σε παιδαγωγικά κριτήρια, βασίζεται στην εμπειρία μας από την καθημερινή λειτουργία των Ολοήμερων Δημοτικών σχολείων της χώρας και είναι σύμφωνη με το πνεύμα του Προγράμματος Σπουδών”. (Βλέπε τις θέσεις του e-diktyo-ΤΠΕ-Ε 24 Οκτωβρίου 2007 “Επτά εμπόδια για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση” (www.e-diktyo.eu ).

Από τα παραπάνω και σε χίλιους τόνους και με κάθε ευκαιρία το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο διακηρύσσει την πίστη του στο Ολιστικό μοντέλο για την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Προφανώς, κλειδί της επιτυχίας αυτού του μοντέλου δεν είναι άλλο από τον ίδιο το δάσκαλο της Πρωτοβάθμιας και την επιμόρφωσή του στις ΤΠΕ μαζί με την υποστήριξή του στη διδακτική πράξη.

• Τι έκανε η Πολιτεία μέχρι σήμερα ώστε να πετύχει στην πράξη το “Ολιστικό μοντέλο” στα Δημοτικά Σχολεία;
• Τι έκαναν τα Πανεπιστημιακά τμήματα Παιδαγωγικών;
• Ποιες συλλογικότητες εκπαιδευτικών δραστηριοποιούνται;
• Ποιες πρωτοβουλίες παίρνουν οι εκπαιδευτικοί της πράξης;

α) Μόνιμη, γενική, απάντηση του Υπουργείου σε παρόμοια ζητήματα είναι “Επιμόρφωση-Επιμόρφωση-Επιμόρφωση” και μάλιστα κατά προτεραιότητα μέσα από χρηματοδοτούμενα έργα από την Ευρωπαική Ένωση. Αν υπάρχει κάποια ανάγκη των εκπαιδευτικών, τότε όλοι ωφείλουν να περιμένουν-περιμένουν-περιμένουν την ένταξη ενός έργου επιμόρφωσης σε προγράμματα Β” Κοινοτικού Πλαισίου στήριξης παλιότερα ή ΕΣΠΑ πρόσφατα (Για μια άποψη σχετικά με τις επιμορφώσεις στις ΤΠΕ βλέπε Η επιμόρφωση στις ΤΠΕ (1996-2008) έφθασε στα όρια της. Και τώρα τι; ( http://www.dapontes.gr/ )
Εξαίρεση, κατα τη γνώμη μου, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας. Το 2003, ξεκίνησε η δημιουργία της “Εκπαιδευτικής Πύλης του ΥΠΕΠΘ” (www.e-yliko.gr) χωρίς να βασίζεται σε κανένα χρηματοδοτούμενο έργο. Στηρίχθηκε σε αποσπασμένους επιμορφωτές των ΤΠΕ (Φιλολόγων, Μαθηματικών, Πληροφορικών και Φυσικών) που ολοκλήρωσαν την επιμόρφωσή τους στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Μακεδονίας και συμμετείχαν ενεργά σε προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης. Πρόκειται για ένα παράδειγμα όπου το ΥΠΕΠΘ αξιοποίησε τις γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες εκπαιδευτικών της πράξης και συνεργάστηκε με εκπαιδευτικούς από την πρωτοβάθμια ώστε το e-yliko να εξυπηρετεί και αυτή τη βαθμίδα.

Τελικά, για την επιμόρφωση των δασκάλων στις ΤΠΕ πραγματοποιήθηκαν επιμορφώσεις Α” επιπέδου (Π1), επιμορφώσεις Επιμορφωτών-ΤΠΕ σε Πανεπιστημικά Κέντρα (ΠΑΚΕ), και επιμορφώσεις Β” επιπέδου (Π2) πάντα μέσα από έργα της Ευρωπαικής Ένωσης.

β) Στα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων εντάθηκε η προσπάθεια βασικής μόρφωσης των νέων δασκάλων στις ΤΠΕ και οργανώθηκαν αντίστοιχες μεταπτυχιακές σπουδές. Τις εργασίες των μετεκπαιδευόμενων δασκάλων γνωρίσαμε σε σεμινάρια και συνέδρια σε πολλές περιοχές της χώρας (Αθήνα, Σύρος, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη, Ρόδος, Νάουσα, Ιωάννινα, Ρέθυμνο, Αλεξανδρούπολη και αλλού….).

γ) Από το 2000 μέχρι σήμερα δραστηριοποιούνται στο χώρο των ΤΠΕ-Ε τέσσερις Ενώσεις εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων

1. Ελληνική Ένωση για την Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση (e-Δίκτυο ΤΠΕ-Ε) http://www.e-diktyo.eu/
2. Επιστημονική Ένωση Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας για τη διάδοση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση (ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ) http://www.eeep.gr/
3. Επιστημονική Ένωση Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση (ΕΤΠΕ) http://www.etpe.gr/
4. Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών “Μιχάλης Δερτούζος” (http://www.ekped.gr/ )

Κάθε ένα ή δύο χρόνια οι παραπάνω Ενώσεις πραγματοποιούν συνέδρια με κύριο αντικείμενό τους την παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση οπότε εκεί αντανακλάται και η δουλειά των δασκάλων. Μάλιστα, οι παραπάνω Ενώσεις (εκτός από την ΕΤΠΕ) πραγματοποιούν κάθε χρόνο “Διαγωνισμούς Σχολικών Ιστοσελίδων” μια και αναγνωρίζουν την δεσπόζουσα θέση τους στην κατεύθυνση της ένταξης των ΤΠΕ-Ε.
Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες δύο Ενώσεις που έχουν ως μέλη τους μόνο Πληροφορικούς (Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας (ΕΠΕ) http://www.epe.org.gr/ και η Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής (ΠΕΚΑΠ) http://pekap.blogspot.com/ ) και ενδιαφέρονται για τον “ψηφιακό αλφαβητισμό” στη χώρα μας.

δ) Εδώ και πολλά χρόνια, αρκετοί δάσκαλοι είχαν ήδη δραστηριοποιηθεί σε ποικίλες πτυχές των ΤΠΕ-Ε χωρίς να περιμένουν τα προγράμματα επιμόρφωσης από την Πολιτεία. Πρόκειται για σημαντικές πρωτοβουλίες: ατομικές με τη δημιουργία δικτυακών τόπων και blogs, όπως και συλλογικές με τη δραστηριοποίηση σε σχολικό επίπεδο, με την καθιέρωση σχολικών ιστοσελίδων και συμμετοχή σε ευρωπαικά προγράμματα. Οι πρωτοβουλίες αυξήθηκαν τόσο με τη συμμετοχή δασκάλων στις τέσσερις Ενώσεις και στα συνέδριά τους, όσο και με την παρακολούθηση μαθημάτων στις επιμορφώσεις δευτέρου επιπέδου. Όμως, οι επιμορφωμένοι στις ΤΠΕ δάσκαλοι δεν είχαν το δικαίωμα να διδάξουν στο Ολοήμερο Σχολείο, όπως είδαμε παραπάνω.

Προτού προχωρήσουμε στη σημερινή κατάσταση και στο επίκαιρο θέμα που μας απασχολεί εδώ, ας δούμε συνοπτικά το “Παράδειγμα” της προσέγγισης για την ένταξη των ΤΠΕ στα Γαλλικά σχολεία (2000-2010).

Το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι συγκεντρωτικό και μοιάζει ως ένα βαθμό με το δικό μας. Υπάρχει το Υπουργείο Παιδείας το οποίο εξακτινώνεται σε τριάντα εκπαιδευτικές Περιφέρειες (Ακαδημίες) με αρμοδιότητες επιμορφώσεων, αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και παρακολούθησης των σχολικών δραστηριοτήτων στα σχολεία που ανήκουν στην περιφέρεια τους. Κάθε χρόνο δημοσιοποιούνται επίσημες εκθέσεις από κάθε Ακαδημία (στα αντίστοιχα εκπαιδευτικά sites) και έτσι μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην εκπαίδευση, σε καθεμιά από αυτές, μέσα από στατιστικά διαγράμματα, προβληματισμούς και προτάσεις.

Την περίοδο που μας ενδιαφέρει εδώ (2000-2010), το Γαλλικό Υπουργείο Παιδείας έχει υιοθετήσει το “Ολιστικό μοντέλο” ένταξης των ΤΠΕ τόσο στα Δημοτικά όσο και στα Γυμνάσια. Με άλλα λογια, στη Γαλλία, δεν διδάσκεται το μάθημα Πληροφορικής ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο στα Δημοτικά και Γυμνάσια. Μελετώντας τις ενέργειες του Υπουργείου και των Ακαδημιών διαπιστώνουμε ότι η έμφαση δίνεται στην υποστήριξη του έργου των εκπαιδευτικών με ποικίλους τρόπους (επιμορφώσεις, βάσεις με διδακτικό υλικό, διαγωνισμούς, εκθέσεις, εξοπλισμό, σχολικές ιστοσελίδες κ.α.). Όμως, η βασική ιδέα βρίσκεται στην θεσμοθέτηση του “Πιστοποιητικού Πληροφορικής και Διαδικτύου” σε καθεμιά από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων του Δημοτικού τα παιδιά παίρνουν και το πιστοποιητικό τους (B2i για το Δημοτικό) εφόσον έχουν εξοικοιωθεί με γνώσεις και δεξιότητες ΤΠΕ σε πέντε άξονες που οφείλουν να έχουν επιδείξει σε όλα τα μαθήματα τους. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα παιδιά που ολοκληρώνουν το Γυμνάσιο (B2i για το Γυμνάσιο) στους ίδιους άξονες με αυτούς του Δημοτικού αλλά με διαφορετικό περιεχόμενο.

Πρώτος άξονας: Εξοικείωση με ένα Πληροφορικό περιβάλλον εργασίας

Δεύτερος άξονας: Υιοθέτηση υπεύθυνης στάσης

Τρίτος άξονας: Δημιουργία, παραγωγή, χειρισμό και επεξεργασία δεδομένων

Τέταρτος άξονας: Πληροφορία και τεκμηρίωση

Πέμπτος άξονας: Επικοινωνία και ανταλλαγή

(βλέπε στο http://www.dapontes.gr/ το Γαλλικό σχέδιο για το “Ψηφιακό Σχολείο”)

Απρίλης 2010…..

Β. Τέλη Απριλίου 2010, πανηγυρικά, η Υπουργός Παιδείας ανακοινώνει το Σχέδιο Δράσης για το Νέο Σχολείο (http://www.ypepth.gr/docs/neo_sxoleio_brochure_100305.pdf ) με κεντρικό σύνθημα “Πρώτα ο Μαθητής”. Σ” αυτή τη διακήρυξη, πέρα από τα γενικά, επισημαίνεται ότι στις νέες άμεσες παρεμβάσεις στο Ολοήμερο Σχολείο, εκτός των άλλων, περιλαμβάνεται και η “Προτεραιότητα στη ξένη γλώσσα και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που αφορά σε 10θέσια, 11θέσια και 12θέσια σχολεία . Οι λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς”.
Επίσης επισημαίνονται οι επτά άξονες προτεραιότητας μεταξύ των οποίων και αυτός που αναφέρεται στην ενισχυση του εκπαιδευτικού… “Ενδυνάμωση του εκπαιδευτικού ώστε να αξιοποιήσει ο ίδιος τις δυνατότητες που του παρέχει η διαρκής εξέλιξη της Τεχνολογίας – Πληροφορίας – Επικοινωνίας (ΤΠΕ), για την διευκόλυνση και αναβάθμιση της ποιότητας του έργου του. Ολοκλήρωση της Επιμόρφωσης του συνόλου των εκπαιδευτικών με αρχή τον Σεπτέμβριο του 2010”.

Μάης 2010…..

Γ. Στις 28 Μαίου 2010 εκδίδεται υπουργική απόφαση (Φ. 3 / 609 / 60745 /Γ1) με θέμα:
“Ορισμός 800 12θέσεων Δημοτικών Σχολείων με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα” με αρκετές ασάφειες ώστε μετά από λίγες μέρες να εκδοθεί διευκρινιστική εγκύκλιος (3 Ιουνίου 2010) που αναφέρεται στην εισαγωγή της Πληροφορικής ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τη διδασκαλία του νέου μαθήματος με όνομα “ΤΠΕ” θα αναλάβουν εκπαιδευτικοί με τη σύσταση νέων κλάδων ειδικότητας Π.Ε.19 και Π.Ε.20 και αντίστοιχων οργανικών θέσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ( “με κοινή Υπουργική Απόφαση που προωθείται”).
Επισημαίνω τρεις από τις πρώτες ενστάσεις:

• Από το e-diktyo-ΤΠΕ-Ε (η απόφαση αντιβαίνει στην υπάρχουσα νομοθεσία),
• από τον Καθηγητή Αριστοτέλη Ράπτη (ατυχής και επικίνδυνη επιλογή) και
• από το κ. Σιγάλα, Σύμβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Δε χρειάζεται ούτε μάθημα, ούτε ειδικότητα, ούτε ώρα μέσα στο Δημοτικό σχολείο, όπως γίνεται άλλωστε και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες).

Ιούνιος 2010….

i)Στις 11 Ιουνίου 2010 η “Ελληνική Ένωση για την Ένταξη των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση ” e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε” έστειλε κείμενο με τις θέσεις της πάνω στο ζήτημα στην ηγεσία του Υπουργείου θέτοντας ερωτήματα και διατυπώνοντας προτάσεις.
Η βασική αντίρρηση του e-diktyo-ΤΠΕ-Ε στην απόφαση στηρίζεται σε δύο διαπιστώσεις-γεγονότα:

α) “Η συγκεκριμένη ενέργεια αντιβαίνει ρητώς στην υπάρχουσα νομοθεσία (ΔΕΠΠΣ Πληροφορικής για το Δημοτικό, Γενικοί στόχοι ΔΕΠΠΣ δημοτικού σχολείου) …..”


β) “….το Υπουργείο προετοιμάζει εκπαιδευτικούς διαφόρων ειδικοτήτων με τα προγράμματα επιμόρφωσης Β΄ Επιπέδου για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη σύμφωνα με το ολιστικό πρότυπο”.

Το Υπουργείο Παιδείας δεν έδωσε καμία απάντηση παρόλο που δεν είχε προηγηθεί κάποια στοιχειώδης διαβούλευση με ενδιαφερόμενους.

ii)Λίγο αργότερα, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αριστοτέλης Ράπτης σε άρθρο του, διαφωνεί με την ανάληψη της διδασκαλίας ενός μαθήματος ΤΠΕ στο Δημοτικό από Πληροφορικούς χαρακτηρίζοντας μάλιστα μια τέτοια επιλογή ως “ατυχή και επικίνδυνη”.

“Λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή βιβλιογραφία και εμπειρία σχετικά με το ζήτημα της εισαγωγής, ένταξης και αξιοποίησης των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην Εκπαίδευση, ιδιαίτερα στην Πρωτοβάθμια, αλλά και την προσωπική μας επαφή με το χώρο και τους έλληνες εκπαιδευτικούς, έχουμε αναλάβει τα τελευταία χρόνια «εκστρατεία» ενημέρωσης και πραγματοποίησης καινοτόμων εφαρμογών, πάνω στις οποίες βασίζονται και οι σκέψεις που παραθέτουμε πιο κάτω, με αφορμή τις πιέσεις που γίνονται για απορρόφηση των αποφοίτων της Πληροφορικής ή και των καθηγητών με σχετική κατάρτιση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η άποψή μας είναι ότι η τυχόν ανάθεση στους ειδικούς αυτής της κατηγορίας, οι οποίοι στερούνται παιδαγωγικού υπόβαθρου, να αναλάβουν την ένταξη των ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση θα ήταν μια ατυχής και επικίνδυνη απόφαση, η οποία θα επιδείνωνε ακόμη περισσότερο το ήδη υπάρχον πρόβλημα της υστέρησης ως προς τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο δημοτικό μέσω της ένταξης των ΤΠΕ σε όλα τα μαθήματα, τις δραστηριότητες και τις λειτουργίες του σχολείου, κατά τρόπο που συνάδει με τα σύγχρονα παιδαγωγικά ιδεώδη και τις διαχρονικές παιδαγωγικές αντιλήψεις και αρχές της εκπαίδευσης.
Είναι όμως σημαντικό να κατανοηθεί ότι εκείνο που προσδίδει αξία στις ΤΠΕ είναι η παιδαγωγική μάλλον χρήση των δυνατοτήτων τους και όχι τόσο η τεχνολογική διάστασή τους καθ” εαυτή. Δεδομένου λοιπόν ότι στόχος της εισαγωγής των ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν είναι η διδασκαλία του υπολογιστή ως ξεχωριστού γνωστικού αντικειμένου, ούτε ο στείρος τεχνολογικός αλφαβητισμός, αλλά η παιδαγωγική του χρήση (μέσω της οποίας φυσικά επιτυγχάνεται έμμεσα και η τεχνολογική μάθηση), το πρόβλημα της αξιοποίησής του στο δημοτικό είναι πρωτίστως παιδαγωγικό και δευτερευόντως τεχνολογικό”. (http://www.adraptis.com/ )

Και στον επίλογο μιας πιο πρόσφατης ανάλυσης – που δημοσιεύει ο Αριστοτέλης Ράπτης στο δικτυακό του τόπο – με τίτλο Δώστε ένα τέλος σ”αυτού του είδους τις «μεταρρυθμίσεις»… έλεος… γράφει: “Όλο και περισσότερο γίνεται κατανοητό ότι η οποιαδήποτε πρόοδος και μεταρρύθμιση στο σχολείο δεν περνά μέσα από νόμους και προεδρικά διατάγματα αλλά μπορεί να περάσει μόνο μέσα από το δάσκαλο. Τα προϊόντα της γνώσης σήμερα παλαιώνονται ταχύτατα, ακόμη και τα πλέον επιτυχημένα πακέτα λογισμικού. Ο κατάλληλα εκπαιδευμένος δάσκαλος είναι εκείνος, που θα μπορέσει να τους δώσει πνοή, να αυτοσχεδιάσει επιστημονικά με βάση την επικαιρότητα και τις ανάγκες των μαθητών, να επιλέξει το βάρος που θα δοθεί σε συγκεκριμένους στόχους, να ανταποκριθεί στα κενά του απρόβλεπτου, να προσφέρει την κατάλληλη σκαλωσιά της μάθησης τη στιγμή που υπάρχει η ανάγκη, να μετατρέψει την ψυχρή τάξη σε παραγωγικό εργαστήρι και κόσμο δημιουργικό”.

iii) Ο Γιώργος Σιγάλας, Σύμβουλος Καλλιτεχνικών Μαθημάτων Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. σε άρθρο του με τίτλο “Για τα 800 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία” αναφέρει τα εξής:

“…….Η Πληροφορική στο σχολείο έχει σα στόχο να χρησιμοποιηθεί ως σύγχρονο μέσο για να επιτευχθούν οι στόχοι και να προσεγγιστούν οι γνώσεις των γνωστικών αντικειμένων του σχολείου γρηγορότερα και από ποικίλες πηγές. Η εκμάθηση μόνο του χειρισμού του μέσου επί δίωρο σε όλες τις τάξεις είναι μια άχρηστη γνωστική εξειδίκευση για το Δημοτικό σχολείο. Ο στόχος της πιστοποίησης μέσα στο δημόσιο σχολείο για τις γνώσεις στην Πληροφορική μπορεί και πρέπει να γίνει στο Γυμνάσιο – Λύκειο. Πληροφορική και νέες τεχνολογίες πρέπει να χρησιμοποιεί ο δάσκαλος και οι μαθητές του σε ένα ποσοστό διδάσκοντας όλα τα γνωστικά αντικείμενα, και όχι περιχαρακώνοντας την Πληροφορική σαν διακριτό γνωστικό αντικείμενο, το οποίο προφανώς θα το διδάξει ένας από τους εκατοντάδες διορισμένους ήδη καθηγητές της Πληροφορικής, οι οποίοι είναι σήμερα υπεράριθμοι. Ο καθηγητής Πληροφορικής δεν είναι σε θέση να διδάξει τα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα του Δημοτικού σχολείου μέσω computer. Θα διδάσκει μόνο το αντικείμενό του, αλλά αυτός δεν είναι προφανώς ο σκοπός της Πληροφορικής στο Δημοτικό σχολείο. Χρειάζεται απλώς να δημιουργηθούν οι Ψηφιακές τάξεις σε κάθε σχολείο και να εκπαιδευτούν οι δάσκαλοι στη χρήση τους. Δε χρειάζεται ούτε μάθημα, ούτε ειδικότητα, ούτε ώρα μέσα στο Δημοτικό σχολείο, όπως γίνεται άλλωστε και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες…. http://www.alfavita.gr/ank_b/ank6_6_10_1949.php

Ιούλιος 2010……..

Δ. Την είδηση ότι ανακοινώθηκε το “Πρόγραμμα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που θα εισαχθούν στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία που θα λειτουργήσουν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ)” καθώς και τις πρώτες αντιδράσεις διάβασα τόσο στο blog Ars Longa Vita Brevis http://mcsotos.wordpress.com/ με τίτλο Δεν θέλω τη συμπόνοια κανενός. όσο και στο blog του Γιάννη Σαλονικίδη https://salnk.eduportal.gr/ με τίτλο Τα «βαφτίσια» των Τ.Π.Ε.

Εκτός από τους πετυχημένους τίτλους, αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν η διαδικασία οικοδόμησης του προγράμματος για το νέο γνωστικό αντικείμενο ΤΠΕ και η ταχύτητα διεκπεραίωσής του χωρίς καμιά διαβούλευση τουλάχιστον με τις Ενώσεις εκπαιδευτικών όπως είχε υποσχεθεί το Υπουργείο πριν λίγο καιρό με την ανακοίνωση του Σχεδίου “Πρώτα ο Μαθητής”. Δεν γνωρίζω τους συντάκτες του Προγράμματος Σπουδών για το μάθημα που θα ξεκινήσει σ”ενα μήνα και δέκα μέρες περίπου από σήμερα στα 800 Ολοήμερα Σχολεία με το επτάωρο καθημερινό μάθημα. Συντάκτης, μάλλον, πρέπει να είναι κάποια ομάδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου μια και στην Υπουργική Απόφαση αναφέρονται στο “Έχοντας υπόψη” δύο πράξεις του Π.Ι. (18/2010 και 19/2010) τις οποίες δεν μπόρεσα ακόμα να εντοπίσω.

Από τα blogs των δύο δασκάλων πληροφορήθηκα ότι πρόκειται για ένα κείμενο φτιαγμένο με την τεχνική του copy – paste αλλά δεν τους πίστεψα!

Από το site του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κατέβασα το Πρόγραμμα Σπουδών για την Πληροφορική στο Δημοτικό (2001) και προσπάθησα να φανταστώ τον τρόπο που σκέφτηκαν οι συντάκτες για να το οικοδομήσουν.

Βήμα πρώτο: Παίρνουμε το πρόγραμμα του 2001 για το Δημοτικό και το διαβάζουμε με σκοπό να το προσαρμόσουμε στις σημερινές συνθήκες για τα 800 Δημοτικά, με δεδομένο ότι αυτή τη φορά θα διδαχθεί από εκπαιδευτικούς Πληροφορικής και όχι από τους ίδιους τους δασκάλους. Το διαμορφώνουμε, λοιπόν, πάνω στο ίδιο αρχείο μια και οι αλλαγές είναι σχετικά λίγες.

Για το όνομα του μαθήματος: Από Πληροφορική (το 2001) το βαφτίζουμε ΤΠΕ (2010)

1.Για τους Σκοπούς της διδασκαλίας του ΤΠΕ:

Όπου υπάρχει η λέξη Πληροφορική ή Υπολογιστής την αφήνουμε και προσθέτουμε δίπλα “και γενικότερα των ΤΠΕ”.

Όπου το πρόγραμμα του 2001 μιλάει για άτομα με ειδικές ανάγκες συμπληρώνουμε ΑΜΕΑ.

Όπου συναντάμε τη φράση “διεπιστημονικά εργαλεία προσέγγισης της γνώσης“ δεν μας ικανοποιεί για το Δημοτικό και γι αυτό προσθέτουμε και “έρευνας, μάθησης, κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ανάπτυξης και καλλιέργειας πληροφοριακών δεξιοτήτων”.

Όπου το Πρόγραμμα του 2001 δεν αναφέρεται καθόλου για εργασία και επαγγελματικές προοπτικές μαθητών και μαθητριών, τότε προσθέτουμε δύο σχετικές παραγράφους.

2.Όπου το 2001 υπάρχει ο τίτλος “Άξονες. Γενικοί στόχοι, θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής προσέγγισης” τον αλλάζουμε στο πιο λιτό “Άξονες και γενικοί στόχοι”.

Και εδώ, όπου υπάρχει κάτι για Πληροφορική ή Τεχνολογία στο νέο μας Πρόγραμμα του 2010 προσθέτουμε “και των ΤΠΕ”.

Όπου υπάρχει ο άξονας “Συνεργασία και Επικοινωνία” στο κείμενο του 2001 δεν μας ικανοποιεί και το συμπληρώνουμε με το “και κοινωνική αλληλεπίδραση”.

Όπου αναφέρεται η χρήση του Διαδικτύου συμπληρώνεται με το (web2) για να τονιστεί ιδιαίτερα ότι δεν είμαστε ακόμα στο Διαδίκτυο του 2001.

Όπου το πρόγραμμα του 2001 μιλάει για εξοικείωση με τον υπολογιστή, τώρα γίνεται “απομυθοποίηση”.

3. Στον άξονα “Ειδικοί σκοποί” οι συντάκτες ξέχασαν να προσθέσουν το ΤΠΕ και παρέμεινε μόνο το “Πληροφορική”.

Όπου ο νόμος του 2001 μιλάει για τους ειδικούς σκοπούς και αναφέρεται σε “ολιστικό πρότυπο” και ανοιχτό πρόγραμμα ή ακόμα σε έρευνες και εμπειρίες από την Ελληνική πραγματικότητα …..διαγράφεται.

Την ίδια τύχη διαγραφής έχει και η αναφορά στο πρόγραμμα του 2001 “Σε καμμία περίπτωση δεν νοείται η διδασκαλία της Πληροφορικής ως διδασκαλία γνωστικού αντικειμένου”. Στη θέση της προστίθεται μια μικρή παράγραφος:

“Να αποκτήσουν ικανότητες και να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των ΤΠΕ με ασφάλεια, αναστοχαστική συμπεριφορά έναντι των διαθέσιμων πληροφοριών, αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα, ώστε να προετοιμαστούν για την υπόλοιπη μαθητική ζωή τους και την πλήρη ένταξή τους στην κοινωνία της Γνώσης και της Πληροφορίας”. Μ” αυτόν τον τρόπο υπενθυμίζει για άλλη μια φορά σε όλους τον καταλυτικό ρόλο που έχει το νέο μάθημα στην εκπαίδευση:

Ένταξη των μαθητών στην Κοινωνία της Γνώσης και της Πληροφορίας αντί για την ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία όπως ο νόμος προσδιορίζει ρητά και κατηγορηματικά στο ισχύον πρόγραμμα για το Δημοτικό Σχολείο.
Και τι γίνεται με τη διδακτική μεθοδολογία, την αξιολόγηση του νέου μαθήματος και το διδακτικό υλικό μια και δεν υπάρχουν στο πρόγραμμα σπουδών του 2001; Κανένα πρόβλημα! Εξάλλου πρόκειται για μεταβατικό στάδιο οπότε και ανατρέχουμε στο Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής για το Γυμνάσιο!

Βήμα δεύτερο: Παίρνουμε το Πρόγραμμα Πληροφορικής για το Γυμνάσιο (ισχύει από το 2001) και από εκεί αντλούμε ότι χρειαζόμαστε για να συντάξουμε ένα κείμενο για τη διδακτική μεθοδολογία των ΤΠΕ στα 800 Ολοήμερα Δημοτικά που ξεκινάνε το Σεπτέμβρη 2010.

Με την τεχνική copy – paste εύκολα διαμορφώνουμε το κείμενο με τίτλο “ΤΠΕ – Διδακτική Μεθοδολογία” προσθέτοντας κάποιες εντυπωσιακές φράσεις όπως για παράδειγμα “της πρωτοτυπίας και της καινοτομίας” , “ και της διαχείρισης καταστάσεων”(σελίδα 29), “να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να πρωτοτυπεί” , “αποφεύγοντας τον γνωστικό φόρτο” (σελίδα 30)

Και αν κάποιο τυπογραφικό λάθος υπάρχει στο πρόγραμμα του 2001, δεν πειράζει, θα θεωρηθεί και εδώ …τυπογραφικό λάθος! (σελίδα 29)

Βήμα τρίτο: Παίρνουμε το Πρόγραμμα Πληροφορικής για το Γυμνάσιο και από εκεί αντλούμε ότι χρειαζόμαστε για να συντάξουμε ένα κείμενο για την αξιολόγηση των μαθητών στο μάθημα των ΤΠΕ στα 800 Ολοήμερα Δημοτικά.

Με την τεχνική copy – paste πολύ εύκολα φτιάχνουμε το κείμενο για την αξιολόγηση του νέου μαθήματος ΤΠΕ για τα 800 Ολοήμερα σχολεία ώστε να εκδοθεί γρήγορα η Υπουργική Απόφαση.

Όμως εδώ χρειάζεται να προστεθούν και κάποιες νέες ιδέες που δεν περιλαμβάνονται στο κείμενο της αξιολόγησης μαθητών Γυμνασίου (του 2001).

Πρώτη ιδέα: “Να ενημερώνει τους μαθητές για το τι, το πώς και το πότε θα αξιολογήσει. Για την κατανομή της βαθμολογίας στα θέματα και για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης” (σελίδα 32)

Δεύτερη ιδέα: “Να ελέγχει τις απαντήσεις οι οποίες είναι πλήρεις, επιστημονικά σωστές και επαρκώς τεκμηριωμένες. Επίσης πρέπει να ελέγχεται κατά πόσον αυτές είναι νοηματικά δομημένες, σαφείς, γραμματικά, συντακτικά και ορθογραφικά ορθές” (σελίδα 32)

Βήμα τέταρτο: Παίρνουμε το Πρόγραμμα Πληροφορικής για το Γυμνάσιο και από εκεί αντλούμε ότι χρειαζόμαστε για να συντάξουμε ένα κείμενο για το διδακτικό υλικό που απαιτείται για τη διδασκαλία του νέου μαθήματος των ΤΠΕ στα 800 Ολοήμερα Δημοτικά.

Αντιγράφουμε την πρώτη παράγραφο από το Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής για το Γυμνάσιο:

“Η υποστήριξη της διδασκαλίας θα γίνεται με πολλαπλό διδακτικό υλικό εποπτικό έντυπο ή ηλεκτρονικό, υψηλών προφιαγραφών το οποίο θα απευθύνεται στο μαθητή και στον εκπαιδευτικό” παρόλο που η Υπουργική απόφαση τονίζει ρητά ότι λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι “από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προυπολογισμού”. Και συνεχίζει με μια υπόσχεση που δείχνει ότι λαμβάνεται μέριμνα ώστε να εξασφαλίζεται η προσβασιμότητα του διδακτικού υλικού από άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες!

Βήμα πέμπτο: Όσον αφορά το περιεχόμενο του νέου μαθήματος το παρουσιάζουμε σε τρεις στήλες όπως στο Πρόγραμμα του 2001 (αδιαφορώντας για το γεγονός ότι αυτό φτιάχτηκε στο πλαίσιο του “ολιστικού μοντέλου” και δεν είναι μάθημα όπως και ότι παρουσιάζονται ανά δύο τάξεις Α” – Β” , Γ” -Δ” και Ε” – ΣΤ”): Στόχοι – Θεματικές Ενότητες και Ενδεικτικές Δραστηριότητες”. Για τις Ενδεικτικές δραστηριότητες ανατρέχουμε και στο υλικό του Προγράμματος Επιμόρφωσης των δασκάλων δευτέρου επιπέδου.

Με την τεχνική copy – paste “κόβουμε και ράβουμε” το νέο Πρόγραμμα Σπουδών του νέου μαθήματος ΤΠΕ με μικρές παρεμβάσεις, βασιζόμενοι σχεδόν αποκλειστικά σε δύο πηγές: Το Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής του 2001 και το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στις επιμορφώσεις Β” επιπέδου.

Όπου το Πρόγραμμα του 2001 προτείνει ως ενδεικτική δραστηριότητα “Θεατρικό παιχνίδι όπου τα παιδιά αναπαριστούν – δραματοποιούν τα μέρη του υπολογιστή” …. διαγράφεται! Παρόλα αυτά το νέο πρόγραμμα του 2010 προτείνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσης των εργαλείων ΤΠΕ με “παιγνιώδη τρόπο”.

Όπου το πρόγραμμα του 2001 προτείνει την επίδειξη CD-ROM, τώρα προσθέτει και τις συσκευές USB (π.χ. Flash disk) για τα παιδιά της Α” τάξης του Δημοτικού.

Στις τάξεις Δ” και Ε” του Δημοτικού τα παιδιά οφείλουν να ασκούνται ένα δεκάλεπτο (10 λεπτά) σε κάθε διδακτική ώρα …..στο “Τυφλό σύστημα”.

Στην Ε” τάξη οι μαθητές “Εξερευνούν την επίδραση που έχει η αλλαγή των μεταβλητών του μήκους και του πλάτους στο εμβαδόν των γεωμετρικών σχημάτων”.
—————————–
—————————–

Τα ερωτήματα και οι απορίες είναι ατέλειωτες και πλησιάζει ο Αύγουστος!

Ραντεβού το Σεπτέμβρη, λοιπόν, στα 800 Ολοήμερα Σχολεία και στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σύμφωνα με το Σχέδιο δράσης “Πρώτα ο Μαθητής”.

Νίκος Δαπόντες