Οι Πληροφορικοί στο Δημοτικό – FAQ’s

Στην πρόσφατη επιμόρφωση των πληροφορικών, που θα διδάξουν στα 800 Δημοτικά Σχολεία ΕΑΕΠ το μάθημα “Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών”, είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τους συναδέλφους πληροφορικούς για μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων – προβλημάτων που τους απασχολούν.

Τα ζητήματα αφορούσαν κυρίως σε 4 τομείς:  καθήκοντα του εκπαιδευτικού πληροφορικής στο Δημοτικό Σχολείο, διδακτική σε μικρούς μαθητές, διαχείριση σχολικής τάξης και υλικοτεχνική υποδομή.  Η συζήτηση ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και θα ήθελα να μεταφέρω εδώ συνοπτικά ορισμένες σκέψεις που αναπτύχθηκαν και ίσως βοηθήσουν.

Καθήκοντα του εκπαιδευτικού Πληροφορικής στο Δημοτικό Σχολείο

  • Σίγουρα δεν είναι το “παιδί για όλες τις δουλειές”! Όταν λοιπόν ο διευθυντής του σχολείου ζητάει να …δώσετε ένα χεράκι στο e-school, θα πρέπει να γνωρίζετε πως αυτό δεν είναι μέσα στις υποχρεώσεις σας. Τα καθήκοντα αυτού του είδους θα πρέπει να έχουν οριστεί με πράξη του διευθυντή ή/και του συλλόγου Διδασκόντων  (πρακτικό) όπου θα αναφέρεται του είδος της εργασίας που θα προσφέρει ο κάθε εκπαιδευτικός του σχολείου. Μάλιστα σε περίπτωση που ανατίθεται εργασία γραμματειακής υποστήριξης αυτή μπορεί να αναγράφεται στο επίσημο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου (με ταυτόχρονη μείωση του διδακτικού ωραρίου, π.χ. 20 ώρες διδασκαλίας + 1 γραμματειακή υποστήριξη).
    Γενικά η υπαλληλική σχέση του εκπαιδευτικού Πληροφορικής είναι η ίδια όπως και όλων των άλλων εκπαιδευτικών μιας σχολικής μονάδας.

Αυτά βέβαια είναι αυτονόητα αλλά τα παραθέτω επειδή ως φαίνεται κάποιοι “βρήκαν παπά και θέλουν να θάψουν 5-6” ….

  • Οι Πληροφορικοί δεν είναι αυτοδίκαια υπεύθυνοι σχολικών εργαστηρίων.  Κι αυτό γιατί στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν έχει εκδοθεί σχετική εγκύκλιος που να καθορίζει επακριβώς τη λειτουργία των σχολικών εργαστηρίων, άρα και τους υπεύθυνους κατά τα πρότυπα του υπεύθυνου ΣΕΠΕΗΥ της Δευτεροβάθμιας. Επομένως υπεύθυνος για το εργαστήριο (σταθερό ή κινητό) είναι ο εκπαιδευτικός που έχει οριστεί με πράξη του Συλλόγου Διδασκόντων (ουσιαστικά όμως αυτός που έχει την ευθύνη είναι ο Διευθυντής του Σχολείου).
    Μαθαίνω πως σύντομα θα έχουμε εγκύκλιο του ΥΠΔΒΜΘ όπου θα καθορίζονται με λεπτομέρειες τα παραπάνω.
  • Τι κάνουμε σε περίπτωση που διαπιστώνουμε πως υπάρχουν προβλήματα ασφάλειας που σχετίζονται με τον τεχνολογικό εξοπλισμό;
    Για παράδειγμα στο σχολείο υπάρχει ασύρματη δικτύωση, αντί για πρίζες ασφαλείας χρησιμοποιούνται πολύμπριζα που βρίσκονται στο πάτωμα, δεν υπάρχει rack για τον δικτυακό εξοπλισμό, υπάρχουν προβλήματα χώρου, εργονομίας κλπ.
    Κι εδώ ισχύει ό,τι σε κάθε παρόμοια περίπτωση. Εάν ένας εκπαιδευτικός διαπιστώσει πως προκύπτουν προβλήματα για την ασφάλεια και την υγεία των μαθητών, οφείλει να ενημερώσει το διευθυντή του σχολείου κι εάν δεν ληφθούν τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα τότε του  υποβάλει γραπτή αναφορά.

Διδακτική σε μικρούς μαθητές – Διαχείριση Σχολικής τάξης

  • Όταν διδάσκουμε σε μικρούς μαθητές (εδώ που τα λέμε τα ίδια θα έπρεπε να ισχύουν και για μεγάλους) θα πρέπει να έχουμε κατά νου 2-3 βασικές παραδοχές στο μυαλό μας.
    Η γνώση θα πρέπει να δίνεται κατά το δυνατόν με την ευκαιρία μιας επικοινωνιακής περίστασης. Π.χ. Με την ευκαιρία μιας επερχόμενης σχολικής εκδρομής ο εκπαιδευτικός πληροφορικής μπορεί να χρησιμοποιήσει το Google Earth-Maps και να ζητήσει από τους μαθητές να σχεδιάσουν τη διαδρομή, να βρουν πληροφορίες για τα μέρη που θα επισκεφθούν, να αναζητήσουν πληροφορίες για τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κλπ.
    Η γνώση δε θα πρέπει να είναι αποσπασματική. Π.χ. Εάν είναι να διδάξουμε λογισμικό παρουσίασης καλό είναι να σχεδιάσουμε μια σειρά από μαθήματα με το ίδιο θέμα, ας πούμε “Φτιάχνω μια διαφήμιση για ένα διατροφικό προϊόν”, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης που διδάσκει την ίδια περίοδο την πυραμίδα της διατροφής ή τα είδη ελλειπτικού λόγου.
    Οι μαθητές δημοτικού πρέπει να μάθουν να συνεργάζονται. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν υιοθετείται το μοντέλο 1:1 (Η/Υ ανά μαθητή) στο δημοτικό. Επομένως θα πρέπει να σχεδιάζονται διδασκαλίες με βάση το ομαδοσυνεργατικό μοντέλο έτσι ώστε τα παιδιά να αναλαμβάνουν ρόλους, να διατυπώνουν τις απόψεις τους, να μάθουν να ακούν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, να οικοδομούν σχέσεις συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. Βέβαια θα πρέπει να ανεχτείτε και το “διδακτικό θόρυβο” που πάει πακέτο με την εργασία σε ομάδες (αν δεν μπορείτε το θόρυβο, υπάρχει επίσης … λύση).
  • Πώς θα κάνω μάθημα με 3-4 μαθητές ανά Η/Υ;
    Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό (πιο κακό είναι όταν δεν υπάρχει χώρος). Όπως αναφέρω πιο πάνω το κλασικό μοντέλο διδασκαλίας των ΤΠΕ στο Δημοτικό είναι το ομαδοσυνεργατικό. Αυτό σημαίνει πως κάθε φορά οι μαθητές έχουν κάποιους ρόλους που δεν θα απαιτούν ταυτόχρονη χρήση του Η/Υ. Είναι σημαντικό κατά την πλοήγηση σε εφαρμογές ή το διαδίκτυο η συζήτηση μεταξύ των μαθητών της ίδιας ομάδας, οι υποδείξεις κλπ.
    Κάποιες στιγμές βέβαια θα χρειαστεί να διδάξετε λειτουργίες σε κάθε μαθητή χωριστά. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να κάνετε rotation (10-15 λεπτά ο καθένας).
  • Τι θα κάνω με τους άτακτους μαθητές/ απείθαρχη τάξη;
    Αρχικά να τονίσω πως δεν επιτρέπεται η σωματική τιμωρία όπως και η αποβολή ενός μαθητή από την τάξη. Μάλιστα κάτι τέτοιο αποτελεί σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα.
    Υπάρχουν όμως κάποιες πρακτικές για τη διαχείριση μια σχολικής τάξης που συνήθως έχουν αποτέλεσμα.
    Σημείωση: Καλό θα είναι να μελετήσετε το σχετικό υλικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου “Θέματα διαχείρισης Σχολικής Τάξης” στη διεύθυνση: http://www.pi-schools.gr/programs/sxoltaxi/


    Το σημαντικότερο απ’ όλα είναι να οριστούν κανόνες χρήσης των Η/Υ και του σχολικού εργαστηρίου και διαδικασίες.
    Οι κανόνες αυτοί θα πρέπει να γίνονται σεβαστοί απ’ όλους και η παραβίασή τους θα πρέπει να έχει κάποιες συνέπειες (αρνητική ενίσχυση).

    Π.χ. Αν ένας μαθητής ενοχλεί τους συμμαθητές του ή φωνάζει ή τρέχει μέσα στην αίθουσα είναι φανερό πως παραβαίνει κανόνες και η συνέπεια θα πρέπει να είναι η απομάκρυνσή του από τον Η/Υ της ομάδας για μικρό χρονικό διάστημα.
    Αν εξακολουθεί να παραβαίνει τους κανόνες, το διάστημα αυτό αυξάνεται μέχρι να κατανοήσει ο μαθητής πως η ανάρμοστη συμπεριφορά του έχει ως αποτέλεσμα τη μη ενασχόλησή του με κάτι που τον ενδιαφέρει (απόσβεση ανεπιθύμητης συμπεριφοράς).

    Μια άλλη τακτική είναι η θετική ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Οι μαθητές που συνεργάζονται σωστά και δε δημιουργούν προβλήματα δέχονται έπαινο ή μερικά χαρούμενα smilies στον “πίνακα καλής συμπεριφοράς” ή κερδίζουν το δικαίωμα να παίζουν το παιχνίδι της αρεσκείας τους (κάτι βέβαια που θα απαγορεύεται αυστηρά για όλους τους υπόλοιπους) ή μπορούν να εκτυπώσουν την έγχρωμη εργασία τους… (το πιάσατε το υπονοούμενο).

    Σημαντική παρατήρηση: Ο εκπαιδευτικός τηρεί απαρέγκλιτα τους κανόνες και εξηγεί κάθε φορά στους μαθητές ποιος είναι ο λόγος που “τιμωρούνται” ή “επαινούνται” (χωρίς να αναφέρει τις λέξεις “τιμωρία” ή “έπαινος”). Επιπλέον ο τόνος της φωνής τους θα πρέπει να είναι σταθερός (όχι, φωνές, απειλές, ειρωνεία, σαρκασμό).

    Tip: Μην επιτρέπεται στους μαθητές να μπαίνουν στο εργαστήριο πριν από σας. Ας κάνουν γραμμή έξω από την αίθουσα ώστε να περάσουν στις θέσεις τους μόλις εσείς τους το επιτρέψετε (αυτό βοηθά πολύ τις ανήσυχες τάξεις αφού αναγκάζει τα παιδιά να ακολουθούν μια διαδικασία).

    Ζητήστε βοήθεια από τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς των τάξεων εξηγώντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζεται και σχετίζονται με τη συμπεριφορά των μαθητών. Οι περισσότεροι θα σας βοηθήσουν. Αλλά … μην απευθύνεστε σ’ αυτούς για το παραμικρό πρόβλημα.  Θα στείλετε λάθος μήνυμα. Οι μαθητές θα καταλάβουν πως “δεν είστε το αφεντικό” και η ώρα σας θα μετατραπεί πολύ σύντομα σε “παιδική χαρά”. Εξάλλου όταν κάνετε μάθημα σε μια τάξη αυτή δεν είναι του δασκάλου που διδάσκει τις υπόλοιπες ώρες αλλά η δική σας τάξη.

    Τηρείται το “Βιβλίο Συμβάντων” (σε κάποια σχολικά εργαστήρια υπάρχει) και σημειώνετε εκεί όλα τα τεχνικά προβλήματα που προκύπτουν.

    Φροντίστε να ορίσετε συγκεκριμένο Η/Υ για κάθε ομάδα μαθητών (οι μαθητές θα νιώθουν υπεύθυνοι για τον Η/Υ τους και θα τον φροντίζουν).

Υλικοτεχνική υποδομή

  • Αρχικά να τονίσω πως δεν υπάρχουν εγκύκλιοι για τα παρακάτω ζητήματα. Άρα οι λεπτομέρειες ορίζονται σε συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων κάθε σχολείου με βάση τις υπάρχουσες γενικές εγκυκλίους.
  • Η χρήση του κινητού εργαστηρίου γίνεται αποκλειστικά από τον ΠΕ19/Π20 και μόνο για το μάθημα TΠΕ στα δημοτικά;
    Η τεχνολογική υποδομή του σχολείου θα πρέπει να είναι διαθέσιμη για κάθε εκπαιδευτικό και μαθητή/τρια του σχολείου. Στην παρούσα φάση θα πρέπει κατά προτεραιότητα να εξυπηρετεί το μάθημα των «Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας». Εφόσον λοιπόν δεν ορίζεται σαφώς με εγκύκλιο, ισχύει η γενική αρχή πως ο εξοπλισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε (είπαμε την ευθύνη την έχει ο διευθυντής του σχολείου).
  • Σε κάποια σχολεία υπάρχει σταθερό αλλά και κινητό εργαστήριο. Ποιο θα χρησιμοποιεί ο πληροφορικός;
    Προφανώς ο πληροφορικός θα πρέπει να χρησιμοποιεί το σταθερό εργαστήριο γιατί έτσι θα αποφύγει τις μετακινήσεις και ό,τι συνεπάγεται αυτό (καθυστερήσεις, πτώσεις Η/Υ κλπ.). Εάν μάλιστα το σταθερό εργαστήριο έχει ελλείψεις σε Η/Υ θα μπορούσε να συμπληρώσει τους σταθμούς εργασίας με κάποιους του κινητού εργαστηρίου έτσι ώστε να επιτευχθεί μια αναλογία 1:2 ή 1:3. Όσοι φορητοί περισσεύουν ας δοθούν για χρήση στους εκπαιδευτικούς των άλλων ειδικοτήτων.
  • Μπορεί να σπάσει το τμήμα σε δύο μικρότερα όπως στο Γυμνάσιο;
    Όχι. Ο λόγος είναι όχι μόνο λειτουργικός (θα έπρεπε το άλλο μισό τμήμα με κάτι να απασχοληθεί αλλά συνήθως δεν υπάρχουν και διαθέσιμες αίθουσες) αλλά και παιδαγωγικός (το μοντέλο 1:1 δεν προάγει τη συνεργασία και τείνει προς το τεχνοκρατικό πρότυπο, άρα είναι ασύμβατο με το υπάρχον αναλυτικό πρόγραμμα).
  • Τι γίνεται όταν δεν υπάρχει εργαστήριο;!!!
    Η απάντηση είναι απλή. Δεν θα πρέπει να έχουμε “κόλλημα” με τέτοιες λεπτομέρειες! 😉
    Κάντε υπομονή μέχρι να έρθουν τα κινητά εργαστήρια κι έπειτα πάλι υπομονή καθώς θα τα ανεβοκατεβάζετε από όροφο σε όροφο και από τάξη σε τάξη … (η έλλειψη στοιχειώδους σχεδιασμού στο αποκορύφωμά της….)
  • Ο Διευθυντής δεν επιτρέπει τις εκτυπώσεις! Πώς θα παρουσιαστούν οι εργασίες των παιδιών;
    Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα. Όταν άκουσα πως αναγκάζεστε να ζητήσετε από τα παιδιά να φέρνουν σελίδες Α4 από το σπίτι για τις εκτυπώσεις, κρέμασα το σαγόνι!
    Οκ, αρκετά σχολεία έχουν προβλήματα χρηματοδότησης αλλά αυτό παραπάει! Θα πρέπει να εξηγήσετε στο διευθυντή πως το μάθημά σας απαιτεί και την εκτύπωση εργασιών των παιδιών άρα θα πρέπει να κόψει απ’ αλλού και να βρει τα έσοδα για χαρτί και μελάνι ή toner.

Τέλος θα ήθελα να τονίσω πως θα πρέπει να επιδιώξετε τη στενή συνεργασία με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του σχολείου σας. Είναι βέβαιο πως θα έχετε να κερδίσετε πολλά αλλά κι αυτοί να κερδίσουν από εσάς.

Καλή δύναμη στο έργο σας και σας ευχαριστώ για την άψογη συνεργασία!

Γ.Σ.

ΥΓ: Για το ζήτημα της συνεργασίας των εκαιδευτικών και πώς αυτή μπορεί να επιτευχθεί θα επανέλθω με άλλο άρθρο.

ΥΓ2: Για οποιοδήποτε ζήτημα σας απασχολεί ή για διδακτικές προτάσεις παρακαλώ αφήστε μήνυμα.