Προβλήματα και δυσλειτουργίες στην επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ – Α΄ μέρος

Από τη στιγμή που ξεκίνησε ο σχεδιασμός της επιμόρφωσης Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ (10 χρόνια πριν) μέχρι σήμερα δεν είναι υπερβολικό να ισχυριστούμε πως πέρασε από “40 κύματα”. Κι ενώ θα περίμενε κάποιος πως με το πέρασμα των χρόνων και τη συσσωρευμένη εμπειρία που αποκτήθηκε ότι τα προβλήματα θα επιλύονταν, διαπιστώνουμε πως όχι μόνο δε συμβαίνει αυτό αλλά νέα προβλήματα και δυσλειτουργίες προκύπτουν συνεχώς.

Παρακάτω θα αναφερθώ στα σημαντικότερα ζητήματα και θα τολμήσω να προτείνω τρόπους να αρθούν οι περισσότερες απ’ αυτές τις δυσκολίες.

Οργανωτικό έργο

Θα ξεκινήσω από το απλούστερο (και αυτονόητο).

Επικοινωνία των φορέων υλοποίησης με τους συντελεστές της επιμόρφωσης

Οι φορείς υλοποίησης της επιμόρφωσης είναι:

• το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής /Ι.Ε.Π. (διάδοχο του έργου έπειτα από την κατάργηση του Ο.ΕΠ.ΕΚ. και του Π.Ι. με βάση το Ν.3966/24-5-2011), ως δικαιούχο φορέα και
• το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων – ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ /Ι.Τ.Υ.Ε. (όπως μετονομάστηκε το Ε.Α.Ι.Τ.Υ., με βάση το Ν.3966/24-5-2011), ως συμπράττοντα επιστημονικό φορέα.

Όλα αυτά τα χρόνια το μόνιμο παράπονο επιμορφωτών, επιμορφουμένων και των άλλων συντελεστών της επιμόρφωσης είναι η ανεπάρκεια στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση. Κατά διαστήματα και εντελώς ξαφνικά ανακοινώνονται προγράμματα, δράσεις, αλλαγές στις διαδικασίες κλπ. που αιφνιδιάζουν τους πάντες. Από την άλλη μεριά σε ερωτήματα για διενέργεια εξετάσεων πιστοποίησης, ανακοίνωση νέων προγραμμάτων, έκδοση βεβαιώσεων, πληρωμές κλπ. τηρείται “σιγή ιχθύος” ακόμη και σε επίσημα έγγραφα από φορείς (όπως ο Σύλλογος Επιμορφωτών στις ΤΠΕ).

Έτσι, λόγου χάρη, οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν ξαφνικά πως σε ένα μήνα δίνουν εξετάσεις για πιστοποίηση μετά από μήνες ολόκληρους απραξίας … ή οι συντελεστές των ΚΣΕ ενημερώνονται για τις διαδικασίες οικονομικής διαχείρισης λίγο πριν …την λήξη των προγραμμάτων επιμόρφωσης (!).

Η στάση αυτή των δύο φορέων είναι πάγια και δεν έχει αλλάξει στο ελάχιστο από την αρχή των προγραμμάτων επιμόρφωσης. Κατά τη γνώμη μου αποδεικνύει κάτι… την πλήρη απαξίωση όλων αυτών στους οποίους δήθεν απευθύνονται τα προγράμματα επιμόρφωσης. Ή ενδεχομένως την αδυναμία τήρησης ενός στοιχειώδους προγραμματισμού εξαιτίας άλλων δυσλειτουργιών στις οποίες θα αναφερθώ σε άλλο σημείο. Να σημειώσω εδώ ότι υπάρχει μια “ποιοτική” διαφοροποίηση ανάμεσα στους δύο φορείς σχετικά με την ενημέρωση. Το ΙΤΥΕ απλώς αιφνιδιάζει με ξαφνικές ανακοινώσεις ενώ το ΙΕΠ απλώς …αγνοεί τους πάντες.

Σε κάθε περίπτωση η στάση αυτή είναι απαράδεκτη αφού οι εποπτευόμενοι φορείς από το Υ.ΠΑΙ.Θ οφείλουν να ενημερώνουν τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς και επιμορφωτές, ιδιαίτερα όταν γίνονται αποδέκτες γραπτών επιστολών. Διαφορετικά “πέφτει σύννεφο” η παραπληροφόρηση με μια ενοχλητική μυρωδιά “καμαρίλας” να διαχέεται στον αέρα…

Γραφειοκρατικές διαδικασίες

Στην εποχή που η ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην Ελλάδα είναι ζητούμενο και πάγιος στόχος όλων των τελευταίων κυβερνήσεων, η επιμόρφωση Β΄ επιπέδου κατατρέχεται από τα πλοκάμια της αναίτιας γραφειοκρατίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τους συντελεστές της επιμόρφωσης (επιμορφωτές, συντονιστές, καταχωριστές, τεχνικούς υπεύθυνους), ώστε να πληρωθούν για το έργο τους (δεν αναφέρομαι στα υπόλοιπα δικαιολογητικά του φυσικού αντικειμένου…)

• να υποβάλλουν Άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου,
• να υπογράψουν συμβάσεις έργου,
• να  υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση ότι το ποσό που θα λάβουν δεν υπερβαίνει το επιτρεπόμενο όριο (ποιο είναι αυτό;),
• να καταθέσουν υπεύθυνη δήλωση στην υπηρεσία του πως έλαβαν ποσό για επιμορφωτικό έργο,
• να παραλάβουν από τον εκκαθαριστή αμοιβών βεβαίωση πως ενημέρωσαν την υπηρεσία τους για το ποσό που έλαβαν (μόνο που το ποσό αυτό συνήθως δεν το έχουν λάβει το χρόνο παραλαβής της βεβαίωσης)
• να καταθέσουν εκκαθαριστικά σημειώματα τακτικών αμοιβών για τους μήνες που πρόσφεραν το έργο.
• να καταθέσουν φορολογική ενημερότητα για ποσά άνω των 1500 ευρώ.
• αποδεικτικά μετακινήσεων
• υπεύθυνη δήλωση μετακίνησης (εάν γίνει μετακίνηση εκτός έδρας)
• εντολή μετακίνησης από την οικεία διεύθυνση και…
• ανάρτηση στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ όλω των αποφάσεων των διευθύνσεων, των υπηρεσιακών συμβουλίων κλπ.

(σημ. υπάρχουν κι άλλα κατά περίπτωση…)

Τι σημαίνουν τα παραπάνω;

Εάν υποθέσουμε πως κάθε φορά υλοποιούνται κατά Μ.Ο. 500-600 προγράμματα, έχουμε 2.000-2.500 συντελεστές δημοσίους υπαλλήλους που εμπλέκονται.… Όλοι αυτοί θα πρέπει να προσφύγουν στις υπηρεσίες τους και στα υπηρεσιακά συμβούλια για την έκδοση αυτών των δικαιολογητικών, με αποτέλεσμα να γιγαντώνεται η αναίτια γραφειοκρατία και να απασχολούνται δεκάδες άνθρωποι με δικαιολογητικά που ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ το ίδιο το ΙΕΠ και οι υπηρεσίες του δεν αποδέχονται ή ζητάνε διαφορετικές διατυπώσεις ή ζητάνε επιπρόσθετα έγγραφα και τελικά η ουσία είναι πως δεν αποζημιώνει τους εμπλεκόμενους στους προβλεπόμενους χρόνους.
Όλα αυτά για ένα έργο που εποπτεύεται από το Υ.ΠΑΙ.Θ., απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς του Υ.ΠΑΙ.Θ. και όλοι οι συντελεστές (επιμορφωτές, συντονιστές, καταχωριστές, τεχνικοί υπεύθυνοι) είναι επίσης υπάλληλοι του Υ.ΠΑΙ.Θ.

Δεν θα ήταν ΠΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ στην αρχή κάθε επιμορφωτικής περιόδου το Υ.ΠΑΙ.Θ. να εκδίδει μια ΥΑ στην οποία να συμπεριλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς (μέχρι τώρα αυτό  ισχύει για τα στελέχη της εκπαίδευσης), ώστε να απαλλαγούν τα υπηρεσιακά συμβούλια από τις αλλεπάλληλες συνεδριάσεις και την έκδοση χιλιάδων αδειών άσκησης ιδιωτικού έργου;
Επίσης τι νόημα έχουν οι υπεύθυνες δηλώσεις για το ύψος των ποσών που λαμβάνουν οι συντελεστές των επιμορφωτικών προγραμμάτων, αφού στο εξής όλα τα ποσά δηλώνονται από το ΙΕΠ στο taxisnet και είναι προσυμπληρωμένα στις φορολογικές δηλώσεις; (να σημειώσω τη γελοιότητα του πράγματος για τις βεβαιώσεις συντονιστών, καταχωριστών που δεν ξεπερνούν έτσι κι αλλιώς τα 400-500 ευρώ).

Έκδοση βεβαιώσεων

Από το 2011 και εξής δεν έχει εκδοθεί ούτε μία βεβαίωση πιστοποίησης ενώ ήδη έχουν διεξαχθεί 4 περίοδοι εξετάσεων.
Πρόσφατα η υπεύθυνη του έργου κα Αικατερίνη Μαρινάγη διαβεβαίωσε πως με την υπ’ αρ. 2500/18.03.2014 εγκύκλιο του Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής εγκρίθηκε εισήγησή (υπ’ αρ. 9/17.02.2014 πράξη του Δ.Σ. του Ι.Ε.Π.) για άμεση έκδοση βεβαιώσεων πιστοποίησης Α΄ και Β΄ επιπέδου για εκπαιδευτικούς και επιμορφωτές που συμμετείχαν στα αντίστοιχα προγράμματα πιστοποίησης.
Έκτοτε δεν είχαμε καμία απολύτως ενέργεια προς επίλυση της εκκρεμότητας.
Πέραν των άλλων υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από τους χιλιάδες πιστοποιημένους εκπαιδευτικούς για τις εν λόγω βεβαιώσεις αφού μοριοδοτείται η συγκεκριμένη πιστοποίηση  για την κατάληψη θέσεων στελεχών της εκπαίδευσης.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και για την έκδοση των βεβαιώσεων απασχόλησης των συντελεστών οι οποίες εφόσον εκτυπωθούν και υπογραφούν από τους συντονιστές των προγραμμάτων πρέπει να αποσταλούν στο ΙΕΠ, να υπογραφούν εκ νέου από τον υπεύθυνο του έργου και να αποσταλούν πίσω στα ΚΣΕ!!! (με χρέωση του ΚΣΕ!!! ενώ δεν προβλέπεται διαδικασία αποζημίωσης του παραλαβόντα, με λίγα λόγια πληρώνει αυτός που παραλαμβάνει από την τσέπη του!)

Το γεγονός αυτό είναι πρωτοφανές!
Στην σημερινή εποχή θα έπρεπε να μπορεί ο κάθε πιστοποιημένος εκπαιδευτικός να καταθέτει ηλεκτρονικό αίτημα (υπάρχει η σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα-MIS) και να εκτυπώνει τη βεβαίωση που επιθυμεί.
Με νόμο του κράτους η ηλεκτρονική υπογραφή καθιστά έγκυρο οποιοδήποτε ηλεκτρονικό έγγραφο και είναι απορίας άξιο γιατί δεν υιοθετεί αυτή την πρακτική το ΙΕΠ για την έκδοση των βεβαιώσεων.

Οικονομικά

Αμοιβές συντελεστών

• Ενώ διανύουμε την Ε΄ περίοδο επιμόρφωσης, όλοι οι συντελεστές δεν έχουν εξοφληθεί για το έργο που έχουν προσφέρει κατά τη Δ΄ επιμορφωτική περίοδο (συμπληρώνεται ήδη ένας χρόνος).
• Οι βαθμολογητές που βαθμολόγησαν τα εκπαιδευτικά σενάρια Γ΄ και Δ΄ περιόδου πιστοποίησης εντός του 2013, δεν έχουν λάβει ακόμη  την αποζημίωσή τους, παρ΄όλο που οι αμοιβές τους έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια.
• Εκκρεμούν τα οδοιπορικά των επιμορφωτών της Γ΄ και Δ΄ επιμορφωτικής περιόδου για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ.
• Οι επιμορφωτές που συμμετείχαν στην επιμόρφωση πολλαπλασιαστών για τα διαδραστικά συστήματα δεν έχουν λάβει καμία αμοιβή (ούτε οδοιπορικά), ενώ τα προγράμματα αυτά ολοκληρώθηκαν το Μάρτιο του 2012!
• Οι επιμορφωτές που συμμετείχαν στην επιμόρφωση υποψηφίων επιμορφωτών σε Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης (ΠΑ.Κ.Ε.) δεν έχουν λάβει ούτε τις αμοιβές τους  ούτε αποζημιώθηκαν για τα έξοδα οδοιπορικών.
• Ορισμένα ΠΑ.Κ.Ε. δεν έχουν αποζημιωθεί
• Πολλά Κέντρα Πιστοποίησης (ΚΕ.ΠΙΣ.) δεν έχουν αποζημιωθεί (γι’ αυτό και η αναιμική συμμετοχή στην τελευταία περίοδο πιστοποίησης)

Οι καθυστερήσεις αυτές είναι αδικαιολόγητες, αφού οι επιμορφωτές έχουν υποβάλλει εγκαίρως όλα τα νόμιμα παραστατικά που τους ζητήθηκαν, ακόμη και αυτά που τους ζητήθηκαν από τη διαχειριστική αρχή εκ των υστέρων!

Μεταξύ των άλλων μαθαίνουμε (πάντα ανεπίσημα, αφού το ΙΕΠ κατά πάγια τακτική του δεν απαντάει επίσημα…) πως

• όλοι οι φάκελοι της Δ΄περιόδου έχουν σταλεί από το ΙΤΥΕ στο ΙΕΠ για τελικό έλεγχο,  σημαντικό μέρος των οποίων (+25%) έχει ελεγχθεί και από το ΙΕΠ, αλλά η επιτροπή παραλαβής δεν συνεδριάζει για να εγκρίνει τις πληρωμές ή όταν συνεδριάζει ασχολείται με άλλα θέματα!
• Οι φάκελοι των βαθμολογητών επίσης έχουν ελεγχθεί αλλά καθυστερούν επειδή τίθεται ζήτημα για το ύψος της αμοιβής ανά γραπτό!!! (5 ευρώ μεικτά)
• Οι φάκελοι των διαδραστικών είναι έτοιμοι μετά την εκ νέου αποστολή δικαιολογητικών που ζητήθηκαν εκ των υστέρων!!!
• Πολλοί φάκελοι με αποζημιώσης οδοιπορικών καθυστερούν εξαιτίας της απουσίας εντολής μετακίνησης, κάτι που ΔΕΝ ζητήθηκε στους προηγούμενους Οδηγούς Οικονομικής Διαχείρισης!
• ΠΑ.Κ.Ε. και ΚΕ.ΠΙΣ. έχουν προβλήματα φοροτεχνικού ενδιαφέροντος τα οποία προέκυψαν ύστερα από αλλαγές στη νομοθεσία.

Αν δούμε τα προβλήματα αυτά ένα ένα θα διαπιστώσουμε πως τα περισσότερα οφείλονται …

• στις σημαντικές καθυστερήσεις ελέγχου των παραστατικών, σε τέτοιο σημείο ώστε κάποιες οικονομικές εγκύκλιοι και σχετική νομοθεσία να προλάβει τις εκκαθαρίσεις (σ’ αυτό συντελεί και η υποστελέχωση του αντίστοιχου τομέα του ΙΕΠ).
• στην ασυνεννοησία οικονομικής υπηρεσίας του ΙΕΠ και της Διαχειριστικής Αρχής
• στην ευθυνοφοβία και στην έλλειψη πρωτοβουλίας συντελεστών του ΙΕΠ που διστάζουν να βάλουν την υπογραφή τους για να μην έχουν μελλοντικά επιπτώσεις
• στις προτεραιότητες που βάζει το ΙΕΠ σε σχέση με την διεκπεραίωση των διαφόρων έργων που “τρέχει” (για παράδειγμα οι αμοιβες για την αξιολόγηση εκπαιδευτικών, για τα Πρότυπα Πειραματικά και για τις μετακινήσεις στελεχών του ΙΕΠ είναι “τάχιστες”).

Αμοιβές προμηθευτών ΚΣΕ

Στο πλαίσιο των επιμορφωτικών προγραμμάτων προβλέπονται δαπάνες υπέρ των Κέντρων Στήριξης Επιμόρφωσης (ΚΣΕ) – συνήθως σχολικές μονάδες, για αγορά γραφικής ύλης και αναλώσιμων, για ταχυδρομικά έξοδα και για επισκευές και αντικατάσταση συσκευών.
Με τον Οδηγό Οικονομικής Διαχείρισης της Ε΄ Περιόδου προβλέπονται αλλαγές στη διαδικασία δικαιολόγησης των δαπανών των Κέντρων Στήριξης Επιμόρφωσης (Κ.Σ.Ε.).
Συγκεκριμένα για την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών απαιτείται προγενέστερη έγκριση ανάθεσης προμήθειας από το Δ.Σ. του Ι.Ε.Π. ανάρτηση στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ κλπ. (σελ. 11 του οδηγού).
Η διαδικασία αυτή είναι ανεφάρμοστη και αντιπαραγωγική ειδικά για την κατηγορία δαπανών που αφορούν στις επισκευές και τη συντήρηση του εξοπλισμού των Κ.Σ.Ε.., γιατί αφενός είναι πρακτικά αδύνατον να προβλεφθούν οι βλάβες και αφετέρου θα ήταν εξαιρετικά χρονοβόρες οι διαδικασίες έγκρισης των επισκευών εξοπλισμού ο οποίος πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμος σε επιμορφωτές και επιμορφούμενους.
Ας πάρουμε μια συχνή περίπτωση βλάβης σε έναν σταθμό εργασίας επιμορφούμενου. Π.χ. καίγεται το τροφοδοτικό και ο ΗΥ δε λειτουργεί. Ο συντονιστής θα πρέπει να πάρει 3 προσφορές, να διαλέξει την οικονομικά συμφερότερη, να τις στείλει όλες στο ΙΕΠ, να συνεδριάσει το ΔΣ του ΙΕΠ, να εγκρίνει, να αναρτηθεί στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ και να δοθεί η άδεια στο ΚΣΕ να προχωρήσει στην αλλαγή!!!

Μα δεν σκέφτηκε κανένας πως μια τέτοια διαδικασία είναι … χρονοβόρα…. [για να μην πω τι άλλο είναι];;;

Η διαδικασία προσφορών θα μπορούσε ενδεχομένως να εφαρμοστεί στην περίπτωση αγοράς νέου εξοπλισμού ή στην περίπτωση προληπτικής αντικατάστασης εξοπλισμού αλλά κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το Τεχνικό Δελτίο Έργου. Και με την ευκαιρία γιατί να μην επιτρέπεται η αγορά εξοπλισμού; Τα ΚΣΕ είναι ως επί το πλείστον Δημόσια Σχολεία που προσφέρουν τον τεχνολογικό εξοπλισμό τους (απαρχαιωμένος στις περισσότερες περιπτώσεις) για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Γιατί να μην μπορούν να αγοράσουν έναν πλήρη ΗΥ προς αντικατάσταση ενός παλιού;

Προβλήματα υπάρχουν και στη δικαιολόγηση των ταχυδρομικών δαπανών, αφού σε ελάχιστες περιπτώσεις οι εταιρίες που παρέχουν ταχυδρομικές υπηρεσίες αποδέχονται να εκδώσουν τιμολόγια και να εξοφληθούν σε μεταγενέστερο χρόνο. Έτσι τα περισσότερα Κ.Σ.Ε δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα ταχυδρομικά έξοδα που κάνουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εκταμιεύσουν το αντίστοιχο ποσό κι έτσι να χάνονται αναξιοποίητοι οι προβλεπόμενοι πόροι.

Δεν θα ήταν προτιμότερο να αναλάβει το Ι.Ε.Π. την κάλυψη όλων των σχετικών εξόδων προχωρώντας σε σύμβαση με εταιρίες που παρέχουν ταχυδρομικές υπηρεσίες αξιοποιώντας τα αδιάθετα χρηματικά ποσά;

Επισημαίνω πως η πρόβλεψη για κάλυψη εξόδων που θα προβεί η σχολική μονάδα αποτελεί κίνητρο για τη συμμετοχή της σχ. Μονάδας στα προγράμματα επιμόρφωσης. Με τις τελευταίες αλλαγές – προς το χειρότερο – το ενδιαφέρον αυτό τείνει να εκλείψει.

Κλείνω αυτόν τον τομέα με τη διαπίστωση πως οι δυσλειτουργίες, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, παρατηρήθηκαν αφού ανέλαβε τη διαχείριση του έργου το ΙΕΠ (2011-12).
Έκτοτε οι υπηρεσίες του ΙΕΠ οργάνωσαν μια γραφειοκρατική δομή που προκαλεί αναίτιες καθυστερήσεις στις πληρωμές των επιμορφωτών, στην αποζημίωση προμηθευτών και στην έκδοση βεβαιώσεων πιστοποίησης.
Κάθε φορά προβάλλονται διαφορετικές αιτιάσεις, στηριζόμενες σε εγκυκλίους και νόμους που αλληλοκαλύπτονται, σε ένα νεφελώδες παζλ νομολογίας και ερμηνειών, και ζητούνται δεκάδες δικαιολογητικά και έγγραφα από τους συμμετέχοντες για απλές λειτουργίες.Θα περίμενε κανείς καλύτερη νομική προετοιμασία και περισσότερη αποτελεσματικότητα από έναν οργανισμό που διαθέτει Διαχειριστική Επάρκεια από τον Απρίλιο του 2012.
Θα έπρεπε να δίδονται λύσεις και όχι να παρατηρείται αυτή η αδράνεια και αμηχανία κάθε φορά που προκύπτουν προβλήματα.

Γιάννης Σαλονικίδης – Δάσκαλος, επιμορφωτής ΤΠΕ-Ε

Προβλήματα και δυσλειτουργίες στην επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ – Β΄ μέρος